| जगन्नाथ |
Эртний кодын тухай IIЭртний кодын тухай IАртур Шопенхауер: "Тооцолон бодож эхэлсэн цагт сэтгэхээ больдог" гэж нэг удаа бичиж байсан юм. Энэ үгийг нь уншаад: "Мань эр амьдралдаа математиктай нээг их харьцаад байгаагүй байсан байх" гэж бодогдож билээ. Энэ үзэл бол одоо хүртэл их тархмал: математик сонирхолгүй, математик мяа, математик уйтгартай гэж. Зарим эрдэмтэд, урлагийнхан хүртэл: "Математик ер ойлгодоггүй" гэж олон хүний дунд ам бардам байдаг. Дунд сургуульд байхад, надад ч бас тэгж санагддаг байсан. Би өөрөө сургуульдаа их залхуу хүүхэд байснаа ч нуугаад юу гэхэв. Хамгийн их сонирхдог хичээлүүд бол түүх, шугам зураг, геометр байлаа. Гэвч хичээлийн цагаар паaртан дээр зураг зурах нь надад илүү санагддаг байсан. Бусад хичээлүүдээ бол тоодоггүй, нэг бол ойлгодоггүй байв- гэвч нэгэн сайхан өдөр алгебрын хичээл дээр багшийн ярьж байгааг сонсоод, гайхаж билээ. "Монголоор яриад ч байх шиг. Гадаадаар яриад ч байх шиг. Энэ авгай одоо юу гээд байгаа юм болоо?" гэж хаяа нэг бодол төрдөг байлаа. Нэгэн сайхан өдөр, харь гаригийн хэлээр ярьж байгаа багшийгаа сонсоод, бүр шар гозойх нь тэр! Ер нь би яахлаар ойлгодоггүй юм? гэж бодоод, бусдын сэтгэх арга замуудыг ойлгох гэж, ханз шиг эрээн алаг үсгүүдийг оролдож, ойлгох гэж их хичээж билээ. Бүтдэггүй гэж юм байдаггүй болохоор, одоо эргээд харвал математикаас бас ч их юм сурч, их юм ойлгож авснаа хардаг юм. Абстракц, биетүүдийн өөрчлөлт, функц, хувиргалт, биетүүдийг эвхэх гэх мэт арга операцуудыг урлаг болон дизайндаа нэвтрүүлэхэд, тун ойр сайхан тусаж байсан юм. Энэхүү хувиргалтын операцууд нь миний уран зураг ба графикт ихээр нөлөөлсөн- абстракци гэдэг нь зөвхөн уран зургийн гавьяа биш юм. Мөн математик асар сонирхолтой ба сургамжтай байж чаддаг. Жишээлбэл, 17-р зууны Франц улсад Пьер дэ Фермб гэж тоо сонирхдог хүн амьдарч байсан юм. Мань эр хуульч мэргэжилтэй нэгэн байсан боловч, бараг ганц биеэрээ бүхэл тооны онолын суурийг тавьж байсан юм. Мань эр маш түргэн сэтгэдэг, тооны ухаанд их хорхойтой байснаас гадна асар их бүтээлчээр сэтгэдэг байсан юм. Энэ учраас мань эр тэр цагийн шилдэг математикчидтай захиагаар харилцаж, ном хаялцах хэмжээний мэдлэг хуримталсан байсан юм. Нэгэн сайхан өдөр Пьер өөрийнхөө дуртай номынхоо хуудсан дээр: "Нэг кубийг 2 куб болгон хуваах боломжгүй. Мөн дөрөв дэх зэргийг хоёр 4-ийн зэрэг болгон хувиргах боломжгүй бөгөөд, 4-өөс дээш зэргийг зөвхөн ижил хэмжээний 2 зэрэгт хувиргах боломжтой. Үүний батлах гайхамшигтай нотолгоог би олсон боловч, энэ номын хуудсан дээрх зай нь хүрэлцэхгүй нь" гэж бичиж, хойч үеийнхэндээ нүд ирмэсэн юм. Энэ бичлэг нь 1637 оны бичлэг юм. Энэхүү тэмдэглэлийг Фермагийн сүүлийн таамаг гэж нэр авсан бөгөөд, олон хүний толгой тархийг гашилгаж байсан юм. Учир ийм хэмжээний тоог тооцолон бодож хүчин чадал тэр цагт байгаагүй- тооцоoлон бодох машин зохион бүтээтэл, бүхэл бүтэн 300 жил хүлээх хэрэгтэй байсан. Бас гоё л доо, Фермб өөрөө энэхүү таамгийнхаа баталгааг бичиж үлдээлгүй, бага зэрэг чадарсан юм. Хүнийг чадаж гэж, зориудаар дооглож байгаа гэлтэй. Энэхүү таамгийг нотлох, аль эсвэл үгүйсгэх гэж олон математикчид оролдож байсан бөгөөд, Леонхард Ойлер, Карл Густав Гаусс нар энэхүү таамгийг татаж чангаасан боловч, бүтэмжгүй байсан юм. Мөн Фермaгийн таамгийг оролдож байсан хойч үеийнхэн хүн Фермaгийн талаар тааламжгүй хэдэн тэмдэглэл үлдээж, талархлаа илэрхийлж байсан юм. Гэвч 300 гаруй жилийн дараах нэгэн сайхан өдөр, Эндрю Уайлс гээч нөхөр төрсөн юм. Мань эр хар багасаа Фермагийн таамгийг сонирхдог байсан бөгөөд, том болсныхоо дараа байшингийнхаа дээврийн давхарт өөрийгөө цоожилж, 7 гаруй жил энэхүү таамаг дээр ноцолдсон юм. Математикчдын дунд иймэрхүү нууцлаг байдлаар ажиллах нь тун ховор тохиолдол болохоор, Уайлс сүүлдээ бусад мэргэжил нэгтүүддээ их хатуу шүүмжлүүлж байсан. Гэвч энэ бол өнгөрөөд болсон явдал. 1993 онд болсон явдал- АНУ-ын Принстоны дээд сургуульд ажиллаж байсан Уайлс өөрийн төрсөн Кембриж нутагтаа илтгэл тавихаар болов. Илтгэлийн нэр нь: "Modular Forms, Elliptic Curves and Galois Representations". Харж байгаагаар, Фермагийн таамгийн тухай нэг ч үг байхгүй. Сонсогчид илтгэлийн сэдвийг бас ч сайн ойлгоогүй хэрэг, бүдэг бадаг л таамаглаж сууж байсан хэрэг. Уайлсын толгойнд буусан санаа нь мэдээж хэрэг, зүгээр нэг хамраа ухаж байтал хамаг санаа нь толгойнд нь орж ирээгүй. Зарим нөхөд, эрдэмтэд эсвэл зураачид, эсвэл хөгжимчид бүгдийг толгойноосоо зохиодог гэж боддог. Гэвч тийм биш- эрдэм шинжилгээний ажил гэлтгүй, энгийн нэг эргэн тойрны зүйлс хүртэл хэн нэгний санаан дээр тулгуурлагдан бүтээгдэж байсан юм. Ютака Танияма, Герхард Фрей, Кэннет Рибе, Роберт Лангландс, Маттиас Флах, Бэрри Мазур мэтийн аваргуудын мөрөн дээрээс Уайлс холыг харж, ажлаа бичсэн юм. Илтгэлийн гурав дахь өдөрт Уайлс сонсогчидоо: Фермагийн сүүлийн таамаг зөв байсан бөгөөд, Q.E.D гэж илтгэлээ төгсгөж байсан юм. Сонсогчид алмайран, хурлын танхим чив чимээгүй болсон гэдэг. Дараа нь алга ташилт, камер, асуулт-хариулт, хэвлэлийн хурлууд- 40 настай эрдэмтэн хормын зуур дэлхий даяар алдартай болж байсан юм. Гэвч энэ үйл явдал яг юугаар сонин бэ? Өнө эртний цагаас хойш хөдөлж өгдөггүй байсан таамгийг хөдөлгөж чадсан эрдэмтэн гэдэг, харь гариг дээр анх хөл тавьсан сансрын нисгэгчээр төсөөлж болно. Цоо шинэ хил хязгаар, цоо шинэ төсөөллийн цар хүрээ, цоо шинэ боломжууд нээгдэж байгаа болохоор тэр. Гэвч. Гэвч амжилттай хөл зэрэгцэн ялагдал дагзаа даган ирдэг. Уайлсын нотолгоонд нэг алдаа гарсныг их дээд сургуулийн математикийн нэгэн багш анхааруулахад, Уайлсын ажил талаар болж, Уайлс судалгааныхаа ажилд дахин хэдэн жилээр шингэж орсон юм. Яагаад нэг алдаа байхаар, Уайлс дахин ажилдаа орох ёстой болсон бэ гэж нэг асуулт гарна? Нэгт, математик бол уран зохиол биш. Математикт нэг алдаа гарвал, тэгшитгэлүүд тэр чигээрээ буруу болдог нэг аюул үргэлж дагуулж явдаг юм. Үл ялиг зүйл шиг боловч, үл ялиг нэгхэн алдаа нэг нэгэн дээрээ бөөгнөрч, экспоненциалаар өсөж, том гээч сүйрэл дагуулан ирж, үүдэнд зогсож байдаг. Хоёрт: Уайлс, Ферма шиг наргианч хүн байгаагүй болохоор, Уайлс дахин ажилдаа орсон юм. Зүгээр орхичиж болох байсан уу? Болох байсан. Гэвч эрдэмтэн хүний хувьд гаргасан алдаандаа зөрүүдлэн өөрийгөө зөвтгөж, хариугүй, эсвэл анхааралгүй үлдээнэ гэдэг, маш том шившиг. Нэр төрийн асуудал гэсэн үг. 1994 оны эцэст ашгүй алдааны эх үүсвэр олдож, Уайлс бараг 10 жилийн эцэст 200 гаруй хуудастай нотолгооны баримтаа толилуулж байсан юм. Уг баримт асар зоригтой санаануудын эх булаг, дараагийн эрдэмтдийн цааш нь үргэлжлүүлж болох үй түмэн ажлуудын эх үүсвэр болох юм. Зарим хүмүүс уг ажлыг Grand Unified Theory of Mathematics гэж үздэг. Уг онол нь математикийн агуу эх үүсвэр бөгөөд, бүх тооны эрдмийн эх үүсвэр юм. Уншигч гайхна байх: "За яахав, математик ийм байж. Харин энэхүү нээлт нь чухам яг юу, ямар нэгэн давуу тал, гарт баригдах яг ямар ашиг авчирсан юм бэ" гэнэ байх. Хариулт нь гэвэл: Ямар ч ашиг байхгүй. Эсвэл жаахан тодруулаад хэлбэл, уран зураг, эсвэл боловсронгуй симфони зохиодог хүний ажилтай төсөөлж болно. Эсвэл энэ дэлхий дээрх аалзны тоог мэдэхийг хүсдэг хүнээр. Энэ бол соёл юм. Соёл өөрөө үнэ цэнэгүй боловч, ямар ч мөнгөөр худалдаж авч болдоггүй. Яг ийм үнэтэй, тийм үнэтэй гэж дүгнэж, тодорхой үнэлгээ гаргах ямар ч боломж байхгүй. Өөрөөр хэлбэл, Пьер дэ Ферма ба Эндрю Уайлс тэс абстракт, нүдэнд үл үзэгдэгч гоо сайхныг судалж байсан юм. Тэр гоо сайхан, анх харахад замбараагүй мэт харагдах эмх цэгц. Xэрэглээ нь бол, жишээ л гэхэд энэ байна. 16:27 - 2012-02-29 - Сэтгэгдэл бичихОдоо нээх сайн санадаггүй ч нээрээ л математикийнхаа даалгаварыг хийгээд суух нь таатай байдаг байж билээ. Бас нэг сонирхолтой математик, сонирхолтой алгебр, сонирхолтой геометр гээд 3 учир нь олддоггүй Орос ном хуучин номын дэлгүүрээс хямд үнээр авч байсантайгаа нэг хэсэг зууралдаж зугаацаж байсансан. Тухайн үедээ их л сонирхолтой, найзуудтайгаа хуваалцаж байсан ч одоо толгойд үлдсэн юм алга. Хүний тархи гээч бас их сонин эд юм даа.. Математик өөрөө дангаараа ямар ч үнэ цэнэгүй, бас хүнд юу ч өгч чадахгүй. Материаллаг баялгаар хэмжвэл шүү дээ? Хүн тэрийг яаж ашиглахаас л шалтгаална.
тэгж байгаад л болъё.
|
Тухай: ~Scientia potentia est~ Нvvр Хувийн мэдээлэл Архив Найзууд Uriankhan Art Шинэ бичлэгvvд - Инновацийн тухай - Хорионы гоо зүй - Гялс нэг бичлэг - Шинэчлэл - Зав гаргаж дуусгав - Дөрвөн хувьсагч - Кино ба комиксуудын тухай - Ойрын хугацаанд хийсэн ажил - Соёлын ба хүн төрөлхтний нүүдлийн тухай - Die Antwoord Найзууд - Friska - yuki - xvv - Blessing Tara - gereltuya - Хүслийнжигүүр - dadido - Алмас - arch_tseegii - arius - Zurai - dao - Garin - Бахархал - luna - Би зүгээр л бичмээр байна - Цагаан хараацай - american boy - amigo - BaD_woman - Bataa - Боролзой - Чойрын Хүү - EDUCATION - zaya - boldbaatar - Zaya - deizy - DESI - Egel_setgel - Энхмандах - erida - My All - eternalzul22 - undrahbayr - guumii4u - Лхагва - BoLoRmAa - amur - kiss_kiss - last_sopor - Тархи өрөмдөгч - mAzze - Ìÿãìàð - mizzind - bylzuuhai - Нарантунгалаг - Orgil - Pada - PoisonouS Angel - Monkey - pupa_inn - Shuvuukhai - tamerlan13 - tatah - Зэрэглээ - Золоо - Zuu - __tungalag - Solongo - Aagii - hairiin boroo |
