14-н илд (уск)

Уржигдар хятад киночдын бүтээгдэхүүн сонжлоо. 14 илд гэдэг нэртэй кино байх юм гэнэ- бас муу ч үгүй, берлинале-д чихүүлсэн кино аж. Ер нь хятад кинонд би лаг дуртай- жишээ нь Төмөр сармагчин, Сармагчны сүүдэр дэх могой гээд, нэрнээсээ авхуулаад бөөн бөөн потенциал. Гэвч уг потенциал нь мэдээж хэрэг их хэмжээний донгиоролтой холбоотой- гэвч үзэхэд маш хөгжилтэй, алиа кинонууд.

Гэтэл энэ удаад хятад найруулагчид 14 илд гэдэг кино таардаг юм байна. Хятад уран бүтээлчид гэж цаанаа сонин содон гарууд. Тэр тусмаа түүхэн сэдвээ харж байгаа нь. Нэг бол: сургамжтай, нэг бол гого байх ёстой. Энэ учраас тэдний кану нь түүхэн талаас ягштал зөв биш ч гэлээ, гого бас зөв юм харуулж байдаг. Харин энэ жанраар ажиллахыг хүсдэггүй хятад уран бүтээлчид Дундад улсын гэрэлт ирээдүйн барилга уруу амбаардуулдаг байх гэсэн таамаг бий.  Тэгж амбаардуулдаг нь ч бас зөв байх.

Энэ канунд ч мөн адил, идеологийн хувьд бөөн зөв гого юм өрнөж байх юм гэнэ. Аймшгийн илийт алуурчид баахан эвгүй эвгүй юм хийгээд эхэлнэ. Бөөн хятадууд хааныхаа тамганы араас гүйлдэнэ. Өнөөх тамга нь хэдэн арван кил, хайрцаг пиво шиг том юм гэнэ. Төр нь задраад, хүйтэн цөвүүн цаг ирсэн бололтой. Бас дээрээс нь өнөөх алуурчид. Бөөн алаан. Гэвч алуурчдын мөн үймээний эсрэг нэг аймшигтай алуурчин залуу тэмцэнэ.  Гэвч зүгээргүй нэг алуурчин. Царайлаг, бас зөв санаат лаг алуурчин. Тэр царайлаг бас зөв санаат алуурчин маань хайрцаг пиво шиг тамгыг хулгайлсан хятадуудыг барьж авч, чадварлагаар цааш нь харуулна.

Энэ канунд ч мөн адил, идеологийн хувьд бөөн зөв гого юм өрнөж байх юм гэнэ. Аймшгийн илийт алуурчид баахан эвгүй эвгүй юм хийгээд эхэлнэ. Бөөн хятадууд хааныхаа тамганы араас гүйлдэнэ. Өнөөх тамга нь хэдэн арван кил, хайрцаг пиво шиг том юм гэнэ. Төр нь задраад, хүйтэн цөвүүн цаг ирсэн бололтой. Бас дээрээс нь өнөөх алуурчид. Бөөн алаан. Гэвч алуурчдын мөн үймээний эсрэг нэг аймшигтай алуурчин залуу тэмцэнэ.  Гэвч зүгээргүй нэг алуурчин. Зөв санаат лаг алуурчин, дээрээс нь царайлаг. Тэр царайлаг бас зөв санаат алуурчин маань хайрцаг пиво шиг тамгыг хулгайлсан хятадуудыг барьж авч, чадварлагаар цааш нь харуулна.

14 илд кино хятадад байдаг бүхий л гайхамшигт сэдвийг дэлгэн харуулж байх юм: хятадын байгалийн гайхамшиг, гайхамшигт тансаг хувцас хунар, хятадын армийн гайхамшигт хүч, гайхамшигт нисэх урлаг гэх мэтчилэн. Бас амьд болгоныг устгахыг зорьсон муу санаат алуурчдыг зогсоох зөв санаат гайхамшигтай нөхөд. Шударга ёсыг хамгаалахдаа ер мөнгө авдаггүй гайхалтай мораль гээд.

Бас хятадын уран сайхны кинонд харуулдаг хамгийн донгио сэдэв бүрэн дэлгэгдсэн байх юм: уяандээр нисдэг гарууд. Нэг ёсны эртний хятадууд гайхамшигтай конпүтэй байсан учир агаараар дүүлэн нисэж, модоор гүйдэг байсан гэж ойлгуулах гээд байгаа бололтой. Энэхүү нисдэг барьдаг нь шал тэнэг харагдах бөгөөд, харах болгонд сэжиг хүргэдэг.

Харамсалтай нь, хятадын тэмцэлтэй киноны жүжигчин Жэки Чаны туршлага бүрэн орхигдсон бололтой. Жэки Чан иймэрхүү дэмий юмаар оролддоггүй байсан- түүнийг тийрч, зоддог гарууд нь гар тулааны аргыг мэддэг хүмүүс ил харагддаг байсан. Мань эр бас тэр гаруудтай тэмцэхдээ, ид шидээр биш, биеийн тамирын давуу байдлаар ялдаг байсан.

Гэтэл энэ удаад бүх юм гайхамшигтай. Уяатай гарууд нэг ийшээ, нэг тийшээ дүүлнэ. Маш олон хүмүүст, тэр тусмаа хятадуудад их таалагддаг бололтой. Эсвэл дүүлдэг гаруудыг том дэлгэцэнд гаргаж чадсан Жан Имоуг давтаад байвал, хятад кино гайхамшигт өндөрлөгт гарна гэж найруулагч бодсон ч юм уу- мэдэхгүй. Уг нууцыг тайлах нь юу л бол.

Надад уг кинонд таалагдсан юм ганц бий: нэг хятад аниа дээлнээсээ суга үсэрч, мангар хурдтайгаар дайснуудаа зодож байх юм гэнэ. Зодож дуусаад, дээл нь газар унахаас өмнө хувцасандаа буцаад шурган орж байх юм. Бүр тийм хурдтай айн. Би маш их инээсэн. Харамсалтай нь тэр аниа бандаашиг ливчигнээсээ үсэрч байгааг харуулаагүй- уул нь овоо царайлаг аниа байсан.

Уяан дээрх үсрэлтээс гадна хүмүүсийн нэр нь их хэцүү бэрх санагдсан- хэнийх нь хэн гэн үү, айн, тэр нь үү гэж байн байн өөрөөсөө асуух хэрэгтэй болно. Бас дээрээс нь маш олон баатартай- бүгд төстэй нэртэй. Зөвхөн хувцас үсний засалтаар хүмүүсийг нь танихаар юм байна лээ. Бас үйл явдал. Хэн нь хэнийгээ тал цөлөөр хөөж, хэн нь хэнийгээ гайхамшигтай аргаар  тасдаж чавчаад, үстэй дээлээ хэнтэйгээ уралцаад байгааг ойлгоход маш бэрх- тэр тусмаа яагаад гэдгийг? Хөлөөрөө том зузаан багана хуга өшиглөх, энэ тэнд байшин барилга нурааж, наашаа цаашаа нисээд гүйгээд, эмх замбраагүй юм болно- бүгд ард түмний сайн сайхны төлөө.

Ер нь сулавтар кану. Баатар шиг, эсвэл мяавтар Нисдэг хутганы Байшингаас долоон дор. Гэвч нисдэг хүмүүсийг харах дуртай хүмүүсд лавтай таалагдахым шдэ.

19:48 - 2011-02-07 - Сэтгэгдэл бичих