Өнөөдөр нэг зав гаргаад дууны дизайныг нь дуусгалаа.

Дизайнер хүн өөрийн гэсэн зарчим болон өөрийн мөрддөг онцлогтой байвал их сайн байдгийг олж харлаа. Бусад шиг дурайн дүрсэлж ядахын оронд, өөрийнхөөрөө сэтгэн дүрсэлж байвал оновчтой шийдвэрүүд өөрөө гарт орж ирдэг юм байна. Өөрийн гэсэн онцлогтой уран бүтээлчээс онцлог бүтээл гарахын хажуугаар, онцлог үгүй уран бүтээлчээс онцлог үгүй л бүтээл гарна. Эсрэгээр биш.

Хэрэгцээтэй гоё зарчмуудын дунд эхний арван таталбар болон хар зургуудыг шууд хогийн саванд хаяж, зөвхөн 11 дахь хувилбарыг нь сонгох. Эсвэл цагаан, улбар шар ба хар өнгөтэй ажиллах (над шиг). Энэ нь бас хязгаарлалтай холбоотой- хязг...

Юм юманд зах хязгаар гэж байвал, сайн байдаг. Үүний зөв бурууг шалгахын тулд, нэгэн дизайнерыг дуудаж, санхүүгийн асуудалд гар татахгүй гэж төсөөлөн бодоод үзье. -Алив та надад нэг сайхан, гайхамшигтай дизайн хийгээд аль.
-Болно болно гэж, дизайнер хариулж л таарна.
-Бид таныг ямар нэгэн зүйлээр боож хаахгүй.
-Гайхамшигтай. Намайг бүх амьдралын туршид боож, хязгаарладаг байсан. Одоо ёстой нэг сайхан дизайн гурилдуулаад орхиё!
-Нэг л болзол байна.
-Тэр нь юу бэ?
-Та дэлхийн хамгийн-хамгийн-хамгийн сайн дизайн хийх ёстой.
-Аан... Юу? Юу л даа...
-Харин бид танд ямар ч хязгаарлал тавихгүй.    
Га...

Анхнаас нь шууд хэлбэл дээр: Дизайнд (уран зургийн адил) нууц байдаггүй. Бас ямар нэгэн хууль гэж байхгүй. Дүрэм бий, амьдралын туршлага гэж бий, зөвлөгөө гэж бий, дагаж мөрдвөл илүүдэхгүй зарчим гэж бий. Бас "арван алтан дүрэм", "хамгийн том арван алдаа" гэж бий. Гэхдээ хууль, эсвэл ямар нэгэн аймшгийн далд, үе залгамжлан аймшгийн кунпу нууц гэж байхгүй.

Хэрэв дизайн урлаг байсан бол (бүү үзэгд!), эсвэл шинжлэх ухаан байсан бол (түй-түй) яагаад дизайн зөвхөн ийм байх ёстой бөгөөд, өөрөөр байж болохгүйг ярьж болох байсан. Гэвч хэлсэнчлэн: дизайн бол урлаг биш. Яриа харилцаа мэт, ямар нэгэн лог...

Урлаг гэдэг, заавал ямар нэгэн хүнд зориулсан байдаг: сонсогч, үзэгч, цуглуулагч гэх мэт. Нэн ялангуяа арилжаанд чиглэсэн урлаг буюу дизайн бол тэр тусмаа. Арилжаалагч ямар нэгэн бараа санал болголоо. Бараагаа хэрхэн хурдан зарах бэ? Зах дээр зогсоод, орилж болно л. Гэвч захын арилжааны далайц нь тэс өөр. Гэтэл бараагаа түргэн зармаар байдаг. Мөн тогтмол үйлчлүүлэгч үгүй бол, ямар ч арилжаа өөдөлдөггүй. Яаж тогтмол үйлчлүүлэгчидтэй болох бэ? Бас тогтмол үйлчлүүлэгчдээс гадна, я...

Муу дизайныг уншигч та харж байсан байж л таараа. Муу дизайныг харсан боловч, мууг нь танихгүй өнгөрөх тал илүү байдаг. Дасал болчихсон болоод тэр. Дасал болсноо дахин дахин давтаж, муухайг улам үржүүлж, "Нийслэл хот маань яасан царай муутай болоо бэ!" гэж гайхдаг. Муухай зарын самбарууд манай нийслэл хотын соёл гэж үзэж болно. Дизайнер гэж өөрийгөө нэрлэх дуртай хүний дорой гоо зүйн мэдрэмж, харааны соёл ба захиалагчийн дорой харааны соёл нэг нэгнээ дэмжин хөхүүлж байдаг. 

Заримдаа (бүү үзэгд!) захиалагч маань хүүхдийнхээ тоглоомын компьютерт Фотошоп суулгаж, өөрөө зарын самбарын эхийг заваар...

Уншигч та дизайнер гэж өөрсдийгөө нэрлэдэг хүмүүсийг харж л байсан байх. Яаг юу хийдэг юм бол. Ихэвчлэн хувцас эсгэдэг хүн гэж ойлгодог ч тохиолдол бий. Дизайн гэж мэргэжлийг тайлбарлах амархан, бас их хэцүү.
Бага сага зурдаг, эсвэл бага сага лого гурилтуулдаг хүнийг ч хэлдэг тохиолдол бий. Жишээлбэл манай дизайны хүмүүсийг гайхшралд оруулах их амархан: "Таны захиалагч өөрөөс чинь ухаантай бол яах уу?" гэж асуухад л хангалттай.

Гайхшралд ордог шалтгаан нь хэд хэдэн шалтгаантай- бүгдийг нь тоочоод баршгүй юм болно. Гэвч дусал дуслаар далай хурааж байхад учиртай. Эхний шалтгаан нь дизайныг өөрөө...

Орчин цагын үйлдвэрлэллийн хөгжлийг ажиглавал, олон сонирхолтой цаг үетэй холбоотой өөрчлөлтүүд харагддаг. Өмнөх хэсэгт чипийн архитектур болон холболтуудын эвхэлтийн  дизайн хэр хэмжээтэй явагдаж байгааг бичиж байсан. Энэ удаад үйлдвэрлэллийн хөгжил, нийгмийн хөгжилтэй яг чухам ямар уялдаа холбоотой болох талаар нэмэлт оруулмаар санагдлаа.

Өнгөрсөн зууны дөчөөд онд Бэлл Телефон компаний судалгааны төвд бүтээгдсэн транзистор хагас дамжуулагчын болон үйлдвэрлэлийн хувьсгалын эринг эхлүүлсэн. Улмаар манай гаригийн технологийн болон нийгмийн дүр төрхийг эрс өөрчилсөн. Гайхамшигтай гурвал буюу Жон...

© जगन्नाथ